Marian Orlik

---

Życiorys

Marian Orlik był synem Franciszka, pracownika fizycznego. Z sukcesem zakończył naukę w szkole powszechnej, a następnie w Państwowym Gimnazjum i Liceum im. ks. Piotra Skargi w Szamotułach, gdzie w 1936 roku uzyskał świadectwo dojrzałości. Jako młody mężczyzna zdecydował się na służbę wojskową i zgłosił się na ochotnika do Szkoły Podchorążych Piechoty w Komorowie, znajdującej się w pobliżu Ostrowi Mazowieckiej. W ramach obowiązkowej praktyki trafił do 1 pułku piechoty Legionów w Wilnie, skąd później został przeniesiony do 56 pułku piechoty wielkopolskiej w Krotoszynie. Tutaj uczestniczył aktywnie w kampanii wrześniowej 1939 roku, gdzie był dowódcą I plutonu 5 kompanii strzeleckiej.

Podczas walk 22 września 1939 roku, niedaleko Młocin, doznał poważnych obrażeń i dostał się do niewoli niemieckiej. Za swoje bohaterstwo został odznaczony Krzyżem Walecznych. Niestety, spędził czas wojny w obozach, takich jak VIII B Lamsdorf (Łambinowice), XI B Braunschweig oraz II C Woldenberg. Po wyzwoleniu kolumny obozowej, Marian postanowił wrócić do swojego rodzinnego miasta, Szamotuł.

W Szamotułach podjął próbę uruchomienia miejscowego gimnazjum i prowadził w nim zajęcia z matematyki, łaciny oraz języka francuskiego. W maju 1945 roku, po zakończeniu działań wojennych, został wcielony do Wojska Polskiego, a jego stopień został zweryfikowany na porucznika. Ukończył również kurs dowódców kompanii w Centrum Wyszkolenia Piechoty w Warszawie, a później kurs oficerów sztabów pułków.

Jego kariera wojskowa potoczyła się następnie w kierunku operacyjnym. Od listopada 1945 roku pracował w wydziale operacyjnym sztabu Krakowskiego Okręgu Wojskowego, a także w sztabie Grupy Operacyjnej „Wisła” oraz „Tatry”, gdzie pełnił funkcję szefa wydziału organizacyjnego. Z początkiem września 1947 roku dołączył do Sztabu Generalnego Wojska Polskiego na stanowisku pomocnika szefa wydziału studiów operacyjnych, gdzie zyskał stopień podpułkownika.

Jednak jako były oficer przedwojenny, z powodu szerokiej nieufności do takich ludzi, postanowił starać się o zwolnienie z armii. Niestety, 21 maja 1952 roku został aresztowany, oskarżony o tzw. „spisek w wojsku” i poddano go brutalnemu śledztwu w GZI. W wyniku procesu, który miał miejsce 8 sierpnia 1952 roku, został skazany na karę śmierci przez sąd na podstawie art. 86 § 1,2 Kodeksu Karnego Wojska Polskiego. Wyrok zapadł w sprawie nr Sn.15/52, zaś Prezydent Bierut nie skorzystał z prawa łaski. Marian Orlik został stracony 3 grudnia 1952 roku.

Jego ciało zostało potajemnie pochowane przez organa bezpieczeństwa publicznego na tzw. „Łączce” na terenie Cmentarza Wojskowego na Powązkach w Warszawie. Dopiero 4 maja 1956 roku został zrehabilitowany. Raport Komisji Mazura, opublikowany w 1999 roku, również potwierdził bezzasadność skazania go na śmierć.

W dniu 28 lutego 2014 roku, podczas uroczystości odbywającej się w Belwederze, z udziałem prezydenta RP Bronisława Komorowskiego, Rada Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa, Pomorski Uniwersytet Medyczny w Szczecinie oraz Instytut Pamięci Narodowej ogłosili, że szczątki Mariana Orlika zostały zidentyfikowane spośród ofiar pomordowanych przez organa bezpieczeństwa publicznego w latach 1945–1956, które spoczywają w Kwaterze na Łączce przy murze cmentarnym Cmentarza Wojskowego na Powązkach.

Identyfikacja szczątków odbyła się w ramach Projektu Poszukiwań Miejsc Pochówku i Identyfikacji Ofiar Totalitaryzmów Polskiej Bazy Genetycznej Ofiar Totalitaryzmów. 22 stycznia 2016 roku, na wniosek Ministra Obrony Narodowej Antoniego Macierewicza, prezydent RP Andrzej Duda pośmiertnie mianował go generałem brygady, uznając go za „Żołnierza Wyklętego”.

Ordery i odznaczenia

Marian Orlik był postacią o niezwykłym dorobku, który został uhonorowany różnymi odznaczeniami, odzwierciedlającymi jego zasługi. Wśród najważniejszych wyróżnień można wymienić:

• Krzyż Walecznych, przyznany w 1939 roku,
• Złoty Krzyż Zasługi, przyznany w 1947 roku,
• Srebrny Krzyż Zasługi, który otrzymał dwukrotnie, w 1946 roku.

---

Oceń: Marian Orlik

---