Maksymilian Ciężki

---

Życiorys

Maksymilian Ciężki przyszedł na świat w rodzinie, w której Józef, jego ojciec, był przedsiębiorcą budowlanym, a matka, Weronika z Zarzyńskich, otaczała go ciepłem i opieką. W rodzinie panowało duże zamieszanie, gdyż miał trzech braci oraz pięć sióstr. W młodości uczęszczał do szkoły rolniczej w swoim rodzinnym mieście, gdzie kształtowały się jego zainteresowania i umiejętności.

W wieku szesnastu lat, w 1914 roku, rozpoczął swoją przygodę z życiem publicznym, kiedy to w momencie wybuchu I wojny światowej, powołał oddział skautów, objął jego przywództwo i zorganizował działania, które miały na celu werbunek ochotników do Legionów Polskich. Wydarzenia te miały ogromne znaczenie dla młodego Maksymiliana. 2 czerwca 1917 roku, po powołaniu do armii niemieckiej, brał udział w walkach na froncie francuskim, pokonując szlak „Kaczmarek-Regimentów”. W okresie od 9 lutego do 19 listopada 1918 roku służył w Oddziałach Zapasowych Łączności w Ohrdruf.

Podczas urlopu, w obliczu nadchodzącej demobilizacji, stworzył grupę konspiracyjną, pozyskującą broń od niemieckich żołnierzy, co okazało się niezwykle przydatne po jego powrocie do Szamotuł. Gdy nadszedł sygnał o wybuchu powstania w Poznaniu, to właśnie Maksymilian stanął na czele robotników fabrycznych, uzbrajając ich i przyczyniając się do usunięcia niemieckiej administracji, której miejsce zajęli Polacy. Następnie, we współpracy z innymi oddziałami powstańczymi, w nocy z 30 na 31 grudnia zajmował pobliskie Wronki. Niestety, ciężka choroba płuc zmusiła go do porzucenia działalności liniowej.

Po wyzdrowieniu, 2 kwietnia 1919 roku, Maksymilian złożył raport o swoich kwalifikacjach wojskowych i wstąpił do Oddziałów Radio w poznańskiej Cytadeli. Następnie, w okresie od 30 listopada 1919 roku do 14 marca 1920 roku, studiował w Oficerskiej Szkole Łączności w Zegrzu. Po uzyskaniu dyplomu został przydzielony do 2 batalionu telegraficznego w Poznaniu, gdzie w latach 1921-1923 dowodził radiostacją, współpracując z dowództwami 6 Armii oraz 2 Armii, a także z 18 Dywizją Piechoty.

W 1922 roku ukończył gimnazjum, zdobijając maturę w Gimnazjum Stanisława Augusta w Wilnie. Następnie, 24 marca 1923 roku, trafił do Oddziału II Sztabu Generalnego, gdzie objął stanowisko referenta. W 1929 roku, z inicjatywy Sztabu Głównego Wojska Polskiego, profesor Zdzisław Krygowski z Uniwersytetu Poznańskiego, uruchomił kurs kryptologów, gdzie został powołany między innymi kpt. Maksymilian Ciężki oraz mjr. Franciszek Pokorny, a także inż. Antoni Palluth.

Wśród uczniów tego kursu wyróżniali się trzej młodzi matematycy: Marian Rejewski, Jerzy Różycki i Henryk Zygalski, którzy później odegrali kluczową rolę w kryptologii. W 1930 roku w Poznaniu stworzono filię Biura Szyfrów Sztabu Głównego WP, która została rozwiązana latem 1932 roku, a czołowe postacie kursu wykładowego rozpoczęły pracę w Warszawie. Odszyfrowanie tajemnic Enigmy przez Mariana Rejewskiego miało miejsce w grudniu 1932 roku, a jego praktyczne zastosowanie miało miejsce na początku 1933 roku, co skutkowało pozyskaniem cennych informacji o Wehrmachcie dla Wojska Polskiego.

19 marca 1937 roku Maksymilian awansował na majora w korpusie oficerów łączności. Po wojnie, w 1946 roku, stracił polskie obywatelstwo, które przywrócono mu dopiero po jego śmierci. Emigracyjne władze polskie awansowały go w tym samym roku na podpułkownika. Przez długi czas nie był świadomy tragedii, jaką były śmierci jego dwóch synów, o których żona postanowiła nie informować, obawiając się o jego stan zdrowia. W 1949 roku przeprowadził się z Londynu do Par w Kornwalii, gdzie uczęszczał na kurs tkactwa w lokalnej szkole artystycznej.

Maksymilian Ciężki zmarł 9 listopada 1951 roku w Londynie na nowotwór płuc, a jego ciało spoczęło na cmentarzu w Tywardreath. 23 listopada 2008 roku jego prochy przewieziono do Szamotuł, gdzie odbył się drugi pogrzeb, na który przybyła rodzina oraz liczni goście. Po ceremonii w Szamotulskiej Kolegiacie, Maksymilian został pochowany na cmentarzu parafialnym w Szamotułach, w kwaterze Powstańców Wielkopolskich. Tego samego dnia miało miejsce uroczyste odsłonięcie pomnika ku jego czci, znajdującego się na skwerze jego imienia.

Ordery i odznaczenia

Maksymilian Ciężki, jako postać o wybitnych osiągnięciach, był honorowany wieloma prestiżowymi odznaczeniami. Wśród nich wyróżniają się następujące:

• Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski, przyznany pośmiertnie 6 lutego 2009,
• Krzyż Niepodległości, nadany 25 lipca 1933,
• Złoty Krzyż Zasługi, przyznany 10 listopada 1938,
• Srebrny Krzyż Zasługi, otrzymany 10 listopada 1928,
• Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921,
• Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości.

Upamiętnienie

Imię ppłk. Maksymiliana Ciężkiego zostało nadane Szkole Podstawowej w Baborowie 20 czerwca 2015 roku. To miejsce znajduje się niedaleko jego rodzinnych stron w Szamotułach. Ta honorowa inicjatywa uświetnia dziedzictwo i pamięć o jego osobie.

Warto zaznaczyć, że 14 maja 2021 roku, ppłk. Maksymilian Ciężki został patronem Regionalnego Centrum Informatyki w Olsztynie, co stanowi kolejny krok w jego upamiętnieniu.

W 2015 roku Bogusław Wołoszański zrealizował czteroodcinkowy cykl „Sensacje XX wieku – Enigma”. W tej produkcji, rolę Maksymiliana Ciężkiego odegrał aktor Michał Czernecki, co przyczyniło się do popularyzacji jego postaci wśród szerszej publiczności.

---

Oceń: Maksymilian Ciężki

---