Jacek Proszyk

---

Życiorys

Jacek Proszyk spędził swoje dzieciństwo w Skoczowie oraz Bielsku-Białej, gdzie kształtował swoje zainteresowania i pasje. W 2000 roku ukończył studia z zakresu historii na Uniwersytecie Warszawskim, zdobywając tytuł magistra. Jego kariera naukowa rozpoczęła się w 2010 roku, kiedy to odbył stypendium na Uniwersytecie Hebrajskim w Jerozolimie. W 2012 roku uzyskał stopień doktora w dziedzinie nauk humanistycznych, specjalizując się w religioznawstwie, na podstawie pracy zatytułowanej Pomiędzy ortodoksją, haskalą a syjonizmem. Przemiany społeczne i religijne w żydowskich gminach wyznaniowych w Bielsku i Białej Krakowskiej w latach 1918–1939, której promotorem był Krzysztof Pilarczyk.

Przez wiele lat Jacek Proszyk łączył pracę nauczyciela zarówno w szkołach, jak i na uczelniach wyższych. Był zawodowo związany m.in. z Muzeum Historycznym w Bielsku-Białej. Oprócz tego prowadził własną działalność gospodarczą, a także pełnił funkcję prezesa fundacji „Ustronianka” oraz kustosza w Zespole Zamkowo-Parkowym w Grodźcu Śląskim.

Od 1998 roku związany z Gminą Wyznaniową Żydowską w Bielsku-Białej, Proszyk opiekuje się tamtejszą biblioteką oraz archiwum. Z racji tego, że bielska gmina obejmuje także Oświęcim, angażował się w prace archeologiczne na miejscu dawnej Wielkiej Synagogi w Oświęcimiu. W 2002 roku był częścią zespołu pracującego nad przepisaniem nowego wydania Biblii brzeskiej. W latach 1992-2011 z sukcesem skatalogował ponad 5000 żydowskich nagrobków w różnych lokalizacjach, takich jak Bielsko-Biała, Bircza, Cieszyn, Frysztak, Jasło, Kolbuszowa, Krosno, Nowy Sącz, Oświęcim, Sieniawa, Skoczów, Tyrawa Wołoska, Ulanów, Wschowa oraz Zabłocie.

W latach 2000-2010 współpracował z warszawskim biurem United States Holocaust Memorial Museum. Od 2007 do 2013 roku napisał oraz wyreżyserował dla Teatru Polskiego w Bielsku-Białej ponad 20 spektakli, które dotyczyły historii zarówno Bielska-Białej, jak i południowej Polski, uzyskując pozytywne recenzje. W wyniku jego inicjatyw, odrestaurowano liczne cmentarze żydowskie w Polsce, a także zrealizowano wiele pomników oraz tablic pamiątkowych w miejscach po dawnych synagogach.

W 2008 roku Proszyk odkrył, że znajdujący się w zbiorach bielskiej Gminy Wyznaniowej Żydowskiej aksamitny parochet, był wcześniej używany w synagodze Maharszala w Lublinie. To wyjątkowy zabytek, który pozostał po tej synagodze. W 2018 roku otrzymał nieznane wcześniej fotografie więźniów obozu koncentracyjnego Auschwitz, na których usuwali niewybuchy w Czechowicach. Jacek Proszyk jest również znanym popularyzatorem historii Bielska-Białej, organizującym m.in. historyczne spacery po mieście.

Oprócz tego jest wikipedystą oraz członkiem stowarzyszenia Wikimedia Polska.

Nagrody i wyróżnienia

Nagrody i wyróżnienia Jacka Proszyka to imponująca lista osiągnięć i uznania za jego działalność na rzecz społeczności. W 1998 roku otrzymał odznakę „Za zasługi dla województwa bielskiego” przyznaną przez wojewodę bielskiego, co stanowiło istotne wyróżnienie.

W 2016 roku Jacek Proszyk został uhonorowany nagrodą im. Marii i Łukasza Hirszowiczów, która docenia działania społeczne. To wyróżnienie, przyznane przez Żydowski Instytut Historyczny, świadczy o jego zaangażowaniu w kwestie społeczne i kulturalne.

W latach 2008 oraz 2018 roku miał zaszczyt być nominowany do nagrody IKAR, która jest przyznawana przez Prezydenta Miasta Bielska-Białej. To nagroda, która podkreśla znaczenie jego pracy w lokalnej społeczności.

W 2022 roku Jacek Proszyk otrzymał także Laur Srebrnej Cieszynianki, co dodatkowo świadczy o jego znaczeniu i wpływie w powiecie cieszyńskim. Osiągnięcia te pokazują ewolucję jego kariery i zaangażowania w rozwój społeczny regionu.

Publikacje książkowe

Oto zestawienie publikacji książkowych autorstwa Jacka Proszyka, które zwraca uwagę na jego wkład w dokumentowanie historii społeczności żydowskiej w Polsce oraz znaczenie lokalnych tradycji i dziedzictwa.

• Jacek Proszyk: Cmentarz żydowski w Bielsku-Białej. Bielsko-Biała: Urząd Miejski w Bielsku-Białej, 2002. ISBN 83-908913-1-X. Brak numerów stron w książce,
• Jacek Proszyk: Salomon Joachim Halberstamm bibliofil. Bielsko-Biała: G.M.Elzewir, 2009. ISBN 978-83-917046-5-3. Brak numerów stron w książce,
• Jacek Proszyk: Życie według wartości. Żydowscy liberałowie, ortodoksi i syjoniści w Bielsku-Białej. Jaworze: Haskala, 2012. ISBN 978-83-936155-0-6. Brak numerów stron w książce,
• Jacek Proszyk: The history of Jews in Bielsko (Bielitz) and Biala between 17th century and 1939. Liberals, Zionists and Orthodox Jews on the border of Galicia and Austrian Silesia. Jaworze: Haskala, 2014. ISBN 978-83-936155-2-0. (ang.). Brak numerów stron w książce,
• Jacek Proszyk: 150 lat Gminy Wyznaniowej Żydowskiej w Bielsku. Bielsko-Biała: Passio Creatio Society, 2015. ISBN 978-83-942613-2-0. Brak numerów stron w książce,
• Jacek Proszyk: Aron Halberstam and Hasidim in Biala (Galicia). Bielsko-Biała: Passio Creatio Society, 2018. ISBN 978-83-943384-0-4. (ang.). Brak numerów stron w książce,
• Jacek Proszyk: History of the first B’nei B’rith Jewish Humanitarian Association in the Austro-Hungarian Empire. “Austria – Ezra” B’nei B’rith Bielitz (Bielsko) 1889–1938. Bielsko-Biała: Passio Creatio Society, 2018. ISBN 978-83-943384-1-1. (ang.). Brak numerów stron w książce,
• Jacek Proszyk, Artur Szyndler: The Jewish Cemetery in Oświęcim. History, Symbols, Nature. Oświęcim: Auschwitz Jewish Center, 2018. ISBN 978-83-932853-2-7. (ang.). Brak numerów stron w książce.

Publikacje te dokumentują wielowiekową obecność Żydów na tym terenie, a także ich wkład w kulturę oraz życie społeczne regionu.

---

Oceń: Jacek Proszyk

---